Adat perkahwinan di Malaysia merupakan salah satu aspek terpenting dalam kehidupan masyarakat berbilang etnik dan budaya.
Ia bukan sahaja termasuk ordinan rasmi, tetapi juga melibatkan warisan budaya yang diturunkan dari generasi ke generasi.
Dalam artikel ini, kita akan melihat secara mendalam adat perkahwinan di Malaysia, termasuk proses, faktor yang menyokongnya, dan faedah yang terkandung di dalamnya.
Apa Saja Adat Perkahwinan di Malaysia?
Adat perkahwinan adalah sekumpulan tatacara dan amalan tradisional yang dijalankan semasa proses perkahwinan antara dua individu.
Ia mencerminkan nilai-nilai, norma, dan budaya masyarakat yang berkhidmat sebagai panduan dalam menyatukan dua keluarga dan individu yang akan membina keluarga baru.
1. Adat Perkahwinan Melayu
Adat perkahwinan orang Melayu merupakan satu lagi warisan budaya yang kaya dan bermakna di Malaysia.
Ia melibatkan pelbagai upacara dan tradisi yang diadakan dengan penuh penghormatan dan keindahan.
Adat perkahwinan orang Melayu bukan sahaja menjadi ikatan antara dua individu, malah menjadi lambang perpaduan antara dua keluarga dan masyarakat.
Persiapan Adat Perkahwinan Melayu
- Merisik dan Bertunang
Persediaan bermula dengan langkah dandanan, di mana lelaki dan wakilnya melawat keluarga wanita untuk memeriksa pasangan pengantin. Jika diluluskan, pertunangan akan dijalankan dengan pertukaran cincin dan hadiah. - Hantaran
Hantaran merupakan hadiah simbolik yang membawa makna dalam adat perkahwinan. Ia termasuk wang hantaran, buah-buahan, pakaian dan sebagainya yang diberikan oleh pihak lelaki kepada pihak perempuan. - Persiapan Makanan
Makanan yang akan dihidangkan semasa majlis perkahwinan perlu disediakan. Ini termasuklah makanan tradisional seperti rendang, nasi kuning, dan kuih-muih. - Pakaian Pengantin
Pakaian pengantin lelaki biasanya terdiri daripada pakaian Melayu, sisi, dan songkok. Pengantin perempuan memakai gaun kuning atau kebaya dengan selendang. - Tempat Majlis
Lokasi majlis untuk majlis tersebut perlu dipilih dan disediakan untuk mengadakan majlis untuk majlis tersebut.
Proses Adat Perkahwinan Melayu
- Akad Nikah
Upacara akad nikah merupakan teras adat perkahwinan orang Melayu. Pengantin lelaki dan pengantin perempuan bersetuju secara sah untuk menjadi suami isteri di hadapan saksi dan pegawai agama. - Upacara Bersanding
Pengantin akan bersanding di lorong, dihiasi dengan hiasan bunga dan fabrik berwarna-warni. Pengantin akan duduk bersebelahan di lorong, dan tetamu akan memberi salam dan bergambar. - Upacara Berinai
Pengantin perempuan akan melalui upacara berinai di mana inai akan disapu pada tangan dan kaki sebagai lambang kecantikan. - Makan Beradab
Jamuan beradab adalah sebahagian daripada upacara perkahwinan di mana pasangan pengantin dan tetamu mereka makan bersama. - Bersalam-salaman
Pasangan pengantin akan bersalaman sebagai tanda hormat dan tahniah. - Berkasih Sayang
Pasangan pengantin akan mengalami proses kasih sayang, di mana pengantin perempuan akan diberikan hadiah dan wang oleh pengantin lelaki. - Berpeluk-pelukan
Pasangan pengantin akan berpelukan dan bercium sebagai tanda kasih sayang dan ikatan sebagai suami isteri.
Adat perkahwinan orang Melayu mengandungi banyak proses simbolik yang menggambarkan perjalanan pengantin baru menuju kehidupan baru bersama.
Ia mencerminkan nilai kekeluargaan, tradisi dan agama dalam budaya Melayu.
2. Adat Perkahwinan Cina
Adat perkahwinan Cina adalah bahagian penting dalam budaya Cina, yang kaya dengan simbolisme dan tradisi.
Ia melibatkan beberapa acara dan upacara yang dilaksanakan dengan teliti untuk memastikan perkahwinan yang berjaya dan memupuk hubungan baik antara keluarga pasangan pengantin.
Persiapan Adat Perkahwinan Cina
- Merisik
Lelaki itu menghantar wakil untuk membuat bising di rumah pengantin perempuan untuk meminta izin dan menilai keluarga bakal pengantin. - Pertunangan
Setelah mendapat persetujuan, pertunangan dilangsungkan dengan hadiah seperti hadiah, kek dan wang mas kahwin. - Penentuan Tarikh
Memilih tarikh yang baik berdasarkan kalender Cina dan menjalani kajian feng shui. - Sesi Fotografi
Jalankan sesi bergambar sebelum perkahwinan untuk mencipta album kenangan.
Proses Adat Perkahwinan Cina
- Sesi Teh Bersanding
Pengantin perempuan dan pengantin lelaki memakai pakaian perkahwinan tradisional dan duduk di atas pelamin. Tetamu memberi hadiah dan memberi berkat dengan meminum teh yang dihidangkan oleh pasangan pengantin. - Upacara Pernikahan di Rumah Pengantin Lelaki
Pengantin perempuan tiba di rumah pengantin lelaki. Upacara berlangsung dengan pasangan pengantin menanggalkan tudung dari kepala pengantin perempuan. - Sesi Fotografi
Melakukan sesi foto dengan pelbagai pakaian perkahwinan yang berbeza. - Makan Malam Perkahwinan
Majlis makan malam telah diadakan dengan tetamu datang untuk mengucapkan tahniah kepada pasangan pengantin. - Upacara Menginap di Rumah Mertua
Pengantin perempuan tinggal di rumah ibu bapa mertuanya pada malam pertama perkahwinan. - Upacara Kembali ke Rumah Ibu Bapa
Pengantin perempuan pulang ke rumah ibu bapanya beberapa hari selepas perkahwinan.
Upacara Setelah Perkahwinan
- Upacara Memberi Hadiah (Chuang Men)
Pengantin lelaki berkunjung ke rumah keluarga pengantin perempuan untuk memberi hadiah sebagai tanda terima kasih kepada pasangan pengantin. - Upacara Pembagian Belanja
Pengantin lelaki membayar perbelanjaan yang ditanggung oleh keluarga pengantin perempuan semasa persiapan perkahwinan.
Adat perkahwinan Cina ini mencerminkan penghormatan terhadap tradisi dan warisan keluarga.
Dengan simbolisme yang mendalam, ia memainkan peranan penting dalam menjalinkan hubungan dan memulakan lembaran baharu dalam kehidupan pasangan pengantin.
3. Adat Perkahwinan India
Adat perkahwinan India adalah acara yang penuh warna, keindahan, dan keagamaan. Ia melibatkan pelbagai tradisi dan upacara yang berbeza mengikut kawasan dan sub-etnik dalam masyarakat India.
Persiapan Adat Perkahwinan India
- Pemilihan Pasangan
Proses mencari pasangan dijalankan oleh keluarga atau individu itu sendiri. Keluarga sering memainkan peranan penting dalam pemilihan ini. - Persetujuan Keluarga
Apabila pasangan telah dipilih, langkah seterusnya ialah memastikan kelulusan daripada kedua-dua keluarga. - Penentuan Tarikh
Tarikh perkahwinan ditentukan berdasarkan astrologi dan kepercayaan agama. Ia adalah langkah penting dalam penyediaan. - Pembicaraan Hantaran
Hadiah yang akan diberikan oleh keluarga pengantin lelaki kepada keluarga pengantin perempuan dibincangkan. Ini termasuk barangan seperti pakaian, barang kemas dan wang.
Proses Adat Perkahwinan India
- Pertunangan (Sagai atau Mangni)
Ini adalah langkah pertama dalam adat perkahwinan India. Ia melibatkan pertemuan rasmi kedua-dua keluarga dan pemberian hadiah oleh keluarga pengantin lelaki kepada keluarga pengantin perempuan. - Sangeet dan Mehendi
Sangeet ialah malam perayaan dengan lagu dan tarian oleh keluarga dan rakan-rakan. Mehendi ialah upacara menghias tangan dan kaki pengantin perempuan dengan inai. - Majlis Akad Nikah (Vivah)
Ia adalah upacara akad nikah, di mana pasangan bersumpah untuk hidup bersama mengikut undang-undang agama mereka. Ia melibatkan memberi janji dan bertukar cincin. - Pemberian Hantaran (Joota Chupai dan Kanyadaan)
Dalam majlis ini, pengantin perempuan akan cemburu dengan menyembunyikan kasut pengantin lelaki. Kemudian, ibu pengantin perempuan akan memberikan anak perempuannya kepada pengantin lelaki. - Upacara Agama (Pheras)
Ia adalah upacara penting di mana pasangan itu mengelilingi api suci bersama-sama. Biasanya, terdapat tujuh giliran untuk melambangkan tujuh akad nikah. - Upacara Pertukaran Mahar (Arpanam)
Pengantin perempuan memberikan hadiah kepada pengantin lelaki sebagai simbol pertukaran harta. - Tepuk Tangan (Saptapadi)
Pengantin perempuan mengambil tujuh langkah bersama pengantin lelaki sambil menunaikan tujuh akad nikah. - Upacara Sindoor dan Mangalsutra
Pengantin lelaki menghiasi dahi pengantin perempuan dengan sindoor (merah) dan menggantungkan rantai mangalsutra (perhiasan khas) di leher pengantin perempuan. - Recepsi Perkahwinan
Selesai majlis akad nikah, keluarga dan rakan-rakan hadir ke majlis resepsi dengan menjamu selera, tarian dan ucapan selamat pengantin baru.
Ini hanyalah gambaran mengenai adat perkahwinan orang India. Setiap wilayah dan sub-etnik di India mempunyai variasi dan tradisi yang unik dalam upacara perkahwinan mereka.
4. Adat Perkahwinan Kaum Kadazan-Dusun di Sabah
Adat perkahwinan Kaum Kadazan-Dusun di Sabah adalah satu acara yang kaya dengan budaya dan tradisi mereka sendiri. Ia melibatkan pelbagai upacara dan ritual yang dijalankan untuk menyatukan dua keluarga dan mewujudkan ikatan perkahwinan. Acara perkahwinan ini juga memainkan peranan penting dalam masyarakat mereka.
Persiapan Adat Perkahwinan Kaum Kadazan-Dusun di Sabah
- Pertunangan
Sebelum kahwin, ada majlis pertunangan di mana keluarga lelaki akan menyampaikan hadiah ke rumah keluarga perempuan. Ini termasuk beras, ayam, kain dan barangan lain. Jika hadiah diterima, maka pertunangan itu sah. - Hantaran
Persediaan untuk hantaran adalah penting dalam adat perkahwinan ini. Hadiah adalah simbol kemuliaan dan keupayaan seorang lelaki untuk memberi kepada keluarga wanita. Hadiah ini mungkin termasuk kain, beras, makanan, dan wang. - Persiapan Acara
Persediaan untuk majlis perkahwinan melibatkan penyewaan tempat, mengatur katering dan menghias tempat dengan elemen tradisional. Pakaian tradisional yang cantik dan pelbagai hiasan turut disediakan.
Proses Adat Perkahwinan Kaum Kadazan-Dusun di Sabah
- Upacara Merisik
Lelaki yang berminat untuk meminang wanita akan menghantar utusan untuk membuat pertanyaan. Jika keluarga perempuan itu bersetuju, maka proses perkahwinan akan diteruskan. - Majlis Pertunangan
Majlis pertunangan diadakan sebagai tanda persetujuan rasmi kedua-dua belah pihak. Penghantaran akan diedarkan pada majlis ini. - Hari Besar Perkahwinan
Ini adalah hari di mana majlis perkahwinan diadakan. Ia lazimnya dimulakan dengan upacara adat seperti perbarisan ke majlis. Upacara tradisional termasuk membeli-belah (nasi dan ayam), berebut pakaian dan tarian tradisional. - Upacara Adat
Terdapat beberapa upacara adat semasa majlis perkahwinan seperti upacara pengantin lelaki dan pengantin perempuan yang melibatkan pemakaian pakaian tradisional. Ada juga upacara adat mengambil pengantin dari rumah ibu bapa ke rumah suami. - Majlis Resepsi
Selepas upacara adat selesai, majlis resepsi akan diadakan. Inilah masanya untuk meraikan perkahwinan bersama keluarga, rakan dan masyarakat. Terdapat makanan, tarian dan hiburan semasa resepsi. - Upacara Bersanding
Pasangan pengantin akan “berdampingan” di lorong dan dikelilingi oleh keluarga dan tetamu. Ini adalah salah satu acara kemuncak majlis perkahwinan.
Adat perkahwinan Kaum Kadazan-Dusun di Sabah ini mempunyai keunikan dan kekayaan budaya yang mencerminkan warisan dan nilai-nilai tradisional masyarakat mereka.
5. Adat Perkahwinan Iban di Sarawak
Adat perkahwinan orang Iban di Sarawak adalah salah satu upacara tradisional yang penuh dengan simbolisme dan makna dalam budaya mereka. Ia melibatkan pelbagai proses dan acara yang dirancang dengan teliti untuk memastikan kelancaran dan keberkatan perkahwinan.
Persiapan Adat Perkahwinan Iban di Sarawak
- Mengirim Lembaran
Pengantin lelaki akan menghantar “cadar” kepada pengantin perempuan sebagai tanda niatnya untuk berkahwin. - Menghantar Pasangan Timang
Pengantin perempuan akan menghantar “sepasang timang” kepada pengantin lelaki, yang mengandungi pakaian, sarung, dan barangan lain yang akan dipakai oleh pengantin lelaki dalam upacara adat. - Pertunangan
Pertunangan dilakukan secara rasmi di rumah pengantin perempuan. Upacara ini melibatkan pemberian hadiah daripada pihak lelaki kepada pihak perempuan.
Proses Adat Perkahwinan Iban di Sarawak
- Malam Bebadik
Ia adalah malam sebelum perkahwinan, di mana pasangan pengantin akan bertukar hadiah dengan pengantin lelaki. - Pemulai Tiang
Inilah upacara memasang tiang rumah baru oleh pengantin perempuan di rumah pengantin lelaki. Tiang ini melambangkan ikatan perkahwinan. - Malam Pengantin
Malam pertama selepas perkahwinan dihabiskan di rumah pengantin perempuan, di mana terdapat upacara adat dan adat. - Berandau
Ini adalah majlis untuk pihak pengantin perempuan menerima secara rasmi kenduri pengantin lelaki di rumah mereka. - Ngetas Kaum
Majlis ini melibatkan persembahan nyanyian dan tarian bagi memeriahkan majlis perkahwinan. - Makan Beradat
Hidangan istimewa tradisional disediakan, dan tetamu serta ahli keluarga berkumpul untuk makan bersama. - Nerayai
Ini adalah upacara memakaikan pengantin perempuan dan pengantin lelaki dalam pakaian tradisional Iban, yang merangkumi tengkolok dan tunik tandatangan. - Mengiring Kaum
Pengantin perempuan diiringi oleh rombongan ke rumah pengantin lelaki untuk mengadakan majlis mengucapkan tahniah kepada pasangan pengantin. - Bersanding
Pengantin perempuan dan pengantin lelaki duduk bersebelahan di lorong yang disediakan dengan indah. - Mengelayau
Upacara penyampaian hadiah dalam jumlah ganjil sebagai tanda kesyukuran. - Mengulit Tepas
Pengantin perempuan akan membuat bulatan di sekeliling rumah pengantin lelaki, melambangkan langkah baru dalam kehidupan. - Berandam
Pengantin lelaki dibawa ke rumah pengantin perempuan untuk mandi, di mana mereka akan tinggal selama beberapa hari.
Adat perkahwinan kaum Iban di Sarawak ini melibatkan proses yang penuh dengan tradisi dan adat resam, yang bukan sahaja menyatukan pasangan, malah menghormati dan menghargai keluarga dan masyarakat.
Kesimpulan
Adat resam masyarakat Malaysia adalah simbol warisan budaya yang kaya dan penting dalam kehidupan masyarakat berbilang etnik.
Ia bukan sahaja sebagai tanda perpaduan antara dua individu, tetapi juga merangkumi nilai, norma dan tradisi yang mengekalkan identiti masyarakat.
Dengan faktor sokongan dan faedah yang disediakan oleh adat perkahwinan, ia terus menjadi aspek penting dalam kehidupan dan pembangunan masyarakat Malaysia.
FAQ’s tentang Adat Perkahwinan Di Malaysia
- Apakah Adat Perkahwinan?
Adat perkahwinan merujuk kepada tatacara dan amalan tradisional yang diikuti semasa proses perkahwinan antara dua individu. Ia melibatkan norma budaya, agama dan tradisi yang berbeza mengikut masyarakat dan etnik. - Apakah Yang Dimaksudkan Dengan “Merisik”?
“Merisik” merupakan langkah pertama dalam proses perkahwinan adat di Malaysia. Ia melibatkan penghantaran wakil untuk menyatakan muhibah kepada keluarga bakal pasangan untuk mengetahui sama ada mereka berminat dengan perkahwinan itu. - Bagaimana Langkah Pertunangan Dijalankan?
Pertunangan melibatkan pemberian hadiah atau “persembahan” daripada keluarga lelaki kepada keluarga perempuan sebagai tanda kesungguhan perkahwinan. Ia juga mungkin melibatkan pertukaran cincin atau hadiah simbolik lain. - Apakah Yang Dimaksudkan Dengan “Akad Nikah”?
“Akad Nikah” adalah proses undang-undang dan agama yang menandakan perkahwinan yang sah antara pasangan. Ia melibatkan janji dan perjanjian terbuka dengan kehadiran saksi dan imam, dan merupakan aspek penting dalam adat perkahwinan Islam. - Mengapa Adat Bersanding Penting Dalam Majlis Perkahwinan?
Tradisi bersanding merupakan langkah penting dalam majlis akad nikah di Malaysia. Ia melibatkan pasangan pengantin duduk di atas pelamin atau pelamin, dikelilingi oleh keluarga dan kawan rapat. Ia membawa nilai simbolik dan memberi peluang untuk berkumpul dan meraikan bersama. - Adakah Semua Adat Perkahwinan Sama Di Seluruh Malaysia?
Tidak, adat perkahwinan berbeza-beza di seluruh Malaysia disebabkan oleh etnik dan agama yang berbeza. Setiap kumpulan etnik mempunyai adat dan tradisi tersendiri yang mempengaruhi proses perkahwinan. Namun begitu, terdapat unsur-unsur biasa yang sering ditemui dalam kebanyakan adat perkahwinan.